De oorlog leek op komst! En inderdaad , de tiende mei was het zover.
Op 26 augustus 1939 werd Henri Vanbussel gemobiliseerd. In het Kamp van Beverlo werd hij ingedeeld bij het Eerste Eskadron van het Eerste Regiment Jagers te Paard. Na heroproeping van de pas afgezwaaide dienstplichtigen en van de klas van 1938 telde dat regiment een 1.500 militairen. Die moesten achter het kanaal Bocholt – Herentals, tussen de Maat bij Mol en Lommel-Barrier, verdedigende stellingen en prikkeldraadhindernissen aanleggen en de bruggen bewaken.
Midden januari 1940 werden ze naar Overijse overgeplaatst . Vanuit die plaats namen ze aan enkele grotere maneuvers deel. Op 13 maart ging het terug naar Limburg, naar de kanaalstelling achter de Zuid-Willemsvaart tussen de brug van Neeroeteren en die van Eisden/Vucht.
Henri Vanbussel : “Twee maanden vóór de oorlog werd ons eskadron overgeplaatst naar Eisden waar we in een zaal bij de mijn werden ingekwartierd. Van daaruit werden we overgeplaatst naar de oevers van de Grensmaas. Met vier werden we ingekwartierd bij de familie Noppen in Meeswijk. Vier dagen voor de Duitse inval moesten we terug richting Eisden om onze bunker, links van de brug van Eisden/Vucht naar Lanaken, te bemannen. Niemand was er nog gerust in: de oorlog leek op komst. En inderdaad, de tiende mei was het zover. Er werd alarm geslagen.”
Rond die brug begint het in de daarop volgende uren flink te spoken : de Duitsers concentreren er een krachtige aanvalsgolf. Om 5.15 u vallen de eerste bommen aan het station van Eisden-Mijn. Om 5.50 u vliegt de eerste brug van Eisden de lucht in. Dik anderhalf uur later dynamiteren de Belgen een aantal binnenvaartschepen. Ze willen niet dat de Duitsers er een noodbrug mee kunnen aanleggen. Ook de brug bij Eisden/Vucht gaat rond die tijd de lucht in. Rond 8.30 u is er contact met de vijand, eerst op iets ruimere afstand, later dichter bij de brug.
Op de kanaaloever aan de Nederlandse kant maken optrekkende Duitsers o.a. gebruik van beschuttende bosschages en huizen. Henri Vanbussel: “Opeens viel er een schot en vlogen kogels door de schietgaten de bunker in. Eerst was er nergens een Duitser te bespeuren. Maar dan zagen we bij een huis aan de overkant een paar vierkante meter pannen van het dak. Toen we wisten dat de Duitse schutter zich daar bevond, schoten we met een machinegeweer alle pannen van het dak.”
Ook over een enkeling die blijkbaar dichter bij de brug opduikt, wordt bericht: “ …tot er een Duitser opdook. Hij zette zijn ransel op de grond en ging er op zijn knieën bij zitten. Wat nu? Wellicht was hij op verkenning. Voor ons kwam de oorlog nu in al zijn gruwel tastbaar dichtbij: het eerste slachtoffer zou vallen. Ik had het er wel even moeilijk mee. (…)”
Maar naarmate de dag vorderde, nam de druk op de stelling van de Jagers gestaag toe, zeker toen de artillerie rond 14 uur liet weten geen steun meer te kunnen bieden en zich terug te trekken. Ongeveer rond die tijd begon blijkbaar ook de verdedigingsketen tussen de bunkers af te brokkelen. Soldaten kozen het zekere voor het onzekere.
Henri Vanbussel : “ Vanachter de zandzakjes kon ik zien dat de Duitsers bezig waren bootjes in het kanaal te laten. Ik liep terug de bunker in en riep: “ Eruit, mannen! De Duitsers willen oversteken. Als ze bij de bunker en onder de schietgaten raken, zijn we er allemaal aan, als ze handgranaten naar binnen gooien.” Als brigadier telefoneerde ik nog naar een andere bunker, maar daar waren ze blijkbaar al vertrokken. Toen nam ieder zijn geweer en de nodige spullen en langs de onderdijk konden we veilig ontkomen. “
De terugtocht weg van de stelling aan de Zuid-Willemsvaart werd daardoor ook in bunker 46 ingezet. Henri Vanbussel: “ Om 11 uur ’s avonds kwamen we in As bij onze andere makkers aan. Van daar werden we met vrachtwagens naar Diepenbeek gereden.“ Nog vóór de ochtend van de elfde had het 1ste Jagers te Paard zich achter het Albertkanaal teruggetrokken.
Jef Vanbussel
Foto hierboven : Duitsers bij de zwaar toegetakelde bunker aan de Grensmaas bij Berg / Meeswijk. Soldaten van het Eerste Jagers te Paard bemanden ook die stelling. Op de tiende mei kwam het bouwsel onder zeer zwaar vijandelijk vuur te liggen. (Bron foto: “1ste Regiment Jagers te Paard, Wereldoorlog 2, Achttiendaagse Veldtocht” van Jean-Luc Baerckmans van de Koninklijke Verbroedering 1ste Regiment Jagers te Paard. Ook dat werk werd gebruikt als basis voor het bovenstaande artikel.)
Foto 1 hieronder : het Meeswijkse gezin Noppen. Foto 2: met Jager te Paard Jan Hermans ( uit Overpelt?) in Eisden, voorjaar 1940.