Overpelt

Een nieuwe aflevering van Jo Ruffini's reeks "Op de goeie golf", waarin hij nader ingaat op de geschiedenis van de audio, die zo mooi te bekijken is in zijn Radiomuseum in het Lindel.
"Vorige keer had ik het over de draadrecorders, waarin een gemagnetiseerde metalen draad als geluiddrager werd gebruikt. Aan deze apparaten kleefden nogal wat nadelen. Het kon gebeuren dat de draad van de haspel lossprong en letterlijk zodanig in de knoop geraakte dat hij niet meer ontward kon worden - net als bij het snoer van een vishengel. De draad kon ook wel eens knappen en dan legde men er een platte knoop in. Maar dat kwam dan weer niet ten goede aan de opname/weergavekop. De draad kon ook makkelijk torsen, wat ook weer slechte geluidskwaliteit opleverde.
De uitvinding van de magneetband van AEG/ Telefunken was dan ook een hele verbetering, die aanvankelijk vanwege de hoge kostprijs alleen voor professioneel gebruik mogelijk was. Het duurde tot omstreeks 1950 voordat de consumentenversies beschikbaar kwamen en betaalbaar werden. Producenten zoals Philips, Grundig, Telefunken maar ook Japanse merken brachten bandopnemers in allerlei grootten en variaties op de markt. Door de verbetering van de opname/weergavekoppen en de gebruikte (magneet)banden werd de geluidskwaliteit steeds beter.
In mijn museum is het boven afgebeelde apparaat te bewonderen - vergelijk de afmetingen eens met de aansteker die er naast staat. Het is een spoelen(magneet)bandrecorder voor opname en weergave, maar ook een mini-platenspeler en er zit zelfs nog een radio in. Ik zou zeggen: “De David onder de spoelenrecorders”. Maar bezoekers kunnen bij mij ook een hele grote en hele brede magneetbandrecorder bewonderen van het merk Schaub-Lorenz (de Goliath!). Deze  heeft een hele bruine brede band, is een 80 sporenrecorder (een normale bandopnemer had er 2, of bij stereo 4) met een behoorlijk lange speelduur en ook weer met een ingebouwde radio. Het apparaat (eerste foto links onder) was zeer duur en werd vooral in cafés gebruikt voor het afspelen van muziek. Maar in mijn museum heb ik ook andere magnetische registratieapparaten voor opname en weergave. Het gaat dan niet om draad of band, maar om uitwisbare grammofoonplaten. Een papieren uitvoering is de Recordon van het merk Thermionic (tweede foto onder). Hier is op papier een hele dunne laag magnetisch materiaal aangebracht. Op het gelijknamige, van oorsprong Britse  apparaat Thermionic kon men deze papieren platen opnemen en weergeven. Het wissen van het geluid gebeurde door met een magneet over de papieren plaat te gaan en voilà, alle geluid was gewist. Een los rond plaatje met rillen, boven op het papieren plaatje bevestigd, zorgde voor de geleiding van de arm over het gladde papieren oppervlak.
Een andere, maar dubbelzijdig uitwisbare plaat, van het merk Assmann, wordt op het apparaat van het merk Dimafon Universa (derde foto) van omstreeks 1949 opgenomen en afgedraaid. Deze Duitse apparaten werden hoofdzakelijk gebruikt om spraak op te nemen en die op een later tijdstip weer te geven, zoals vergaderingen, processen- verbaal enz. De plaat is van een soort kunststof waarin het magnetische materiaal werd geïntegreerd. Voor de geleiding van de opname/weergave-arm heeft men op de plaat opstaande rillen aangebracht, die van buiten naar binnen lopen, zoals bij een grammofoonplaat.
Ook de eerste computers waren uitgevoerd met dergelijke uitwisbare magneetplaten. (Wordt vervolgd)