Die zoektocht, vol contrasten en groei, vormt de kern van Haels’ artistieke reis waarvan heel wat mensen vandaag getuige wilden zijn tijdens de vernissage. Ook de vroegere burgemeester van Leopoldsburg en ex-minister, huidig schepen van de gemeente en Europarlementslid Wouter Beke (foto 3 onder) kwam langs om Rita's werk te bewonderen.

Rita Haels groeide op in Bree, maar woont al bijna veertig jaar in Lommel. Al van jongs af aan voelde ze de drang om te tekenen, om te creëren. De eerste vonk kwam van haar meter, “tante Mia”, die haar als kind liet oefenen met het vergroten en verkleinen van tekeningen op ruitjespapier. Daarna volgde een lange stilte, tot haar veertigste, toen ze ontdekte dat ze in Neerpelt lessen kon volgen aan de Kunstacademie.
Ze stortte zich vijf jaar lang vol overgave in de hogere graad beeldhouwen, gevolgd door negen jaar tekenkunst. Daarna trok ze naar de Kunstacademie in Genk, waar ze drie jaar ARK&D volgde (Academische en Recreatieve Kunst en Design). Docenten spoorden haar er aan om haar kunst naar een hoger niveau te tillen.
Kunst is echt haar passie, en vandaag is Rita lid van Kunstgroep Heikracht en van Linea21, een collectief van acht kunstenaars die elke donderdag samen modeltekenen. Ze exposeerde al meermaals samen met andere kunstenaars in Tongeren, Peer, Overpelt, Bree en Lommel, maar PUUR is haar eerste solotentoonstelling, een langgekoesterde droom die ze vandaag van haar bucketlist kon schrappen. “Ik wilde ooit nog een expo opzetten over mijn eigen ik,” vertelt Rita. “Dat ben ik. Puur, zuiver en oprecht.”

Wie door de tentoonstelling wandelt, waar Rita twee jaar hard aan gewerkt heeft, ziet de evolutie van een kunstenares die alsmaar dichter bij haar essentie kwam. Vanotterdijk onderscheidde in haar werk drie kenmerken: picturaal en vormelijk, niet onder één hoedje te vangen, en laag per laag.
Rita schuwt geen enkel materiaal of experiment. Ze werkt met hout, papier, klei, paardenhaar, steenkool en pigmenten. Elk materiaal draagt een betekenis, elk werk een verhaal. “Kunst is oefenen, oefenen, oefenen,” zegt ze. “En grenzen verleggen. Ik doe wat mijn hart mij zegt, zonder tierlantijntjes. Ik wil mensen laten genieten van wat ik maak. Zet u in een zetel en geniet.”
Een van de meest intrigerende reeksen in de expo verwijst naar haar ‘rugzakfase’, werken waarin ze onderzoekt hoe mensen hun levenservaringen, verdriet en inzichten meedragen, en een fase die haar doorheen een moeilijke periode heeft geholpen. “Iedereen draagt een rugzak,” zegt ze. “Sommige zijn zwaar, andere lichter. Als je probeert te begrijpen wat erin zit, wordt de rugzak vanzelf minder zwaar.”
In diezelfde periode maakte ze ook een reeks rond zwangerschap en geboorte, ter nagedachtenis aan haar vriendin Miet Lourdeaux, die vroedvrouw was en voor Rita een belangrijke inspiratiebron werd en haar de ruimte in Leopoldsburg aanraadde.

Een rode draad in Rita’s werk is haar fascinatie voor lijnen, de kracht en de poëzie die in een enkele beweging kunnen schuilen. “De lijn is de kern,” zegt ze, “tegelijkertijd het vertrekpunt en het eindpunt.”
Daarnaast verwerkt ze vaak natuurlijke of ruwe materialen, zoals steenkool (laatste foto onder), dat haar intrigeert ondanks dat er in haar familie geen mijnwerkers te vinden zijn. “Het zijn de kleuren, het materiaal,” zegt ze. “Ik werk aan een beeld als eerbetoon aan de mijnwerkers, en vooral aan de paarden die in de mijnen gestorven zijn.”
Haar werk is symbolisch, persoonlijk en gelaagd. Elk stuk nodigt uit om stil te staan, te kijken, te voelen.

René Vanotterdijk (foto 2 onder) omschreef de laatste fase in Rita’s ontwikkeling als “loutering”. “Na zovele worstelingen komt Rita tot rust in de simpele vaststelling dat zij een vertaler is van haar beleving van de wereld rondom haar. Ze is geëvolueerd van een zoekende tekenares naar een intens belevende kunstenares.”
Die groei is zichtbaar in PUUR: de werken ademen rust, diepgang en authenticiteit. Kleur en lijn staan in balans.

Rita’s credo, dat ook in Vanotterdijks speech werd geciteerd, vat haar kunstenaarschap perfect samen. Ze werkt niet voor trends, niet voor de markt, maar uit een innerlijke noodzaak. “Talent creëert niet mooie kunst. Passie wel.”
Vanotterdijk besloot zijn toespraak met een glimlach: “Rita, jij bent geëvolueerd tot een kunstenares die eindelijk volledig voor zichzelf werkt. Jij bent niet zomaar puur – jij bent, zoals mijn kleinkinderen het zouden zeggen: 'oriezjie' of ‘oiezjie’. En vandaag mogen wij allemaal genieten van het begin van een nieuwe kunststroming: het ‘oiezjieïsme’.”

Een eerlijke, ingetogen maar krachtige tentoonstelling waarin één ding boven alles voelbaar is: de passie van een vrouw die met elke lijn haar ziel blootlegt.

PUUR – Tentoonstelling van Rita Haels
Cultuurcentrum Leopoldsburg
4 t.e.m. 31 oktober 2025
24 werken – tekeningen, beelden en gemengde technieken