Kinderopvang is in Vlaanderen al jaren
een knelpunt, en dat voelen ouders ook in
Lommel en Leopoldsburg. Wachtlijsten lopen snel vol, opvang op maat is schaars en wie een kindje verwacht, hoort steeds vaker dezelfde raad: “Begin er maar vroeg aan.”
Net daarom trekken Sofie Bal en Renée Heijlen van DVO Leopoldsburg aan de alarmbel. Hun dienst voor onthaalgezinnen is actief in de ruime regio – met onthaalouders verspreid over Lommel, Leopoldsburg, Ham en zelfs Lummen – maar wil dringend groeien. Wij spraken met Sofie en Renée, over de ‘job’ van onthaalouders, en over een passie waar zij hun beroep gemaakt hebben. Maar dat kan ook voor anderen…
“We waren oorspronkelijk met het idee gekomen om gewoon een banner te plaatsen,” vertelt Renée. “Maar dit gaat niet over wasmachines of reizen. Dit gaat over mensen. Over gezinnen.”En dus kozen ze voor een persoonlijk verhaal. Want wie onthaalouder wordt, kiest niet zomaar een job. Je kiest mee voor de start van een kinderleven.
Een kleine, onafhankelijke dienst met bijna 50 jaar ervaring
DVO staat voor Dienst voor Onthaalgezinnen en bestaat intussen 47 jaar. Het is een van de weinige onafhankelijke diensten die nog actief zijn. Hun kantoor ligt in Leopoldsburg, maar de werking is veel ruimer. “We zijn daar eerlijk gezegd trots op,” zegt Sofie Bal. “Het kleine en warme, dat is onze troef. Bij grote organisaties verloopt contact soms via verschillende niveaus. Bij ons ben je meteen aan de bron. Wij zijn de dienst.”
De dienst werd destijds – zoals zoveel sociale initiatieven – vanuit noodzaak opgestart. De oprichter is overigens nog altijd betrokken: Martijn Heijlen (82), die volgens Sofie en Renée nog regelmatig langskomt. “Hij is stilaan aan het loslaten,” glimlacht Renée, “maar hij is er nog wel. Hij heeft dit mee opgebouwd, van een klein tafeltje in een gangpadje naar het toenmalige kinderheil vroeger, tot een vaste werking in een eigen gebouw vandaag.”
45 onthaalouders, maar de vraag blijft groeien
Vandaag telt DVO Leopoldsburg ongeveer 45 onthaalouders. Dat is niet hetzelfde als 45 opvangplaatsen: één onthaalouder kan meerdere kinderen opvangen (binnen duidelijke regels en draagkracht). In totaal kan de dienst doorgroeien tot ongeveer 300 plaatsen, maar daarvoor zijn extra onthaalouders nodig.
“De vraag is heel groot,” zegt Sofie. “En zeker in Lommel merken we de druk. Ouders zijn vaak gewoon blij dat ze ergens terechtkunnen, zelfs als hun ideale uurrooster niet perfect past. Het aanbod is beperkt. Dus ja, wie opvang aanbiedt, maakt echt een verschil.”
Gezinsopvang, groepsopvang, buitenschools: wat is het verschil?
DVO werkt met verschillende vormen van opvang, maar in Lommel en Leopoldsburg ligt de nadruk vooral op gezinsopvang: opvang bij een onthaalouder thuis, in een kleine, vertrouwde setting. Daarnaast bestaat er ook groepsopvang met samenwerkende onthaalouders. “Dat is vergelijkbaar met een crèche, maar het statuut en de organisatie zijn anders,” leggen ze uit. Zo’n groepsopvang kan – afhankelijk van de ruimte – tot 18 kinderen opvangen. DVO kiest daar bewust voor strengere normen in begeleiding. “Met twee mensen op 18 kinderen, dat is echt veel,” zegt Renée. “Wij willen dat extra begeleiding vroeger wordt ingeschakeld. Kwaliteit primeert.”
Twee statuten: “We zijn fan van het werknemersstatuut”
Een belangrijk deel van het gesprek ging over de werkvormen. In de gezinsopvang bestaan momenteel nog twee statuten:
- Sui generis: een ouder systeem waarbij onthaalouders een vergoeding krijgen per opvang, maar minder sociale bescherming hebben. “Geen kindjes is geen vergoeding,” klinkt het. Ziek zijn of vakantie nemen betekent dan vaak ook minder inkomen.
- Werknemersstatuut: de nieuwere richting, waarbij onthaalouders in loondienst zijn en beter beschermd zijn bij ziekte of verlof.
“Wij zijn fan van het werknemersstatuut,” zegt Sofie. “Niet omdat het altijd het hoogste bedrag oplevert, maar omdat mensen beter beschermd zijn. Als iemand ziek valt, moet die niet meteen financieel in de problemen komen.”
Tegelijk erkennen ze dat het oude statuut voor sommigen meer vrijheid geeft. “Sui generis onthaalouders kunnen bijvoorbeeld gemakkelijker langer verlof nemen,” legt Renée uit. “Maar voor ons is het belangrijkste: het moet haalbaar blijven, zonder burn-outs.”
Hoe ziet zo’n job er in de praktijk uit?
Onthaalouders hebben vaak lange dagen. Als werknemer moet je 10 uur per dag beschikbaar zijn, al betekent dat niet dat je effectief tien uur non-stop kinderen opvangt. “De noden van ouders verschillen,” zegt Renée. “Sommigen brengen om zeven uur, anderen pas om negen. Maar je moet wel opvang kunnen aanbieden binnen dat kader.”
Ze benadrukken ook dat de dienst sterk waakt over draagkracht. Wettelijk kan het maximum oplopen (afhankelijk van oppervlakte en vergunning), maar DVO wil niet dat iedereen naar het maximum gaat. “Het is een job die je met passie doet,” zegt Sofie. “Maar passie alleen is niet genoeg: het moet ook menselijk blijven.”
“Wij nemen de administratie weg, zodat jij bij de kinderen kan zijn”
Een van de grootste drempels voor kandidaat-onthaalouders is de administratieve last. En net daar probeert DVO het verschil te maken. “Alles rond inschrijving, administratie, planning en opvolging: dat nemen wij voor onze rekening,” zeggen ze. “De onthaalouder registreert vooral de aankomst en vertrekuren en focust op de dagelijkse opvang.”
Daarbovenop komen maandelijkse bezoeken van een begeleider of dienstverantwoordelijke. Niet om te controleren, maar om te ondersteunen. “Onthaalouders werken in hun eigen huis,” zegt Renée. “Dan is het heel belangrijk dat ze eens kunnen ventileren, dat ze vragen kunnen stellen, dat ze zich niet alleen voelen.”
Bij moeilijkheden kan ook een pedagogische coach ingeschakeld worden (via het Vlaams Welzijnsverbond). “Soms heb je een kindje dat moeilijk aarden kan,” legt Sofie uit. “Dan is het heel waardevol dat iemand met ervaring mee komt kijken.”
Ook vorming en EHBO: “We doen dat liever professioneel”
DVO organiseert regelmatig vormingen en praatavonden, en let sterk op EHBO-kennis. Wettelijk moet die opleiding om de drie jaar, maar DVO kiest bewust voor jaarlijkse opfrissing en laat dit door professionals geven. “Je mag in theorie veel via filmpjes doen,” klinkt het, “maar wij voelen ons daar niet goed bij. Onthaalouders appreciëren het ook dat we daarin investeren.”
Wie kan onthaalouder worden?
Niet iedereen hoeft al meteen het ‘juiste’ diploma te hebben. Er wordt uiteraard wel gekeken naar kwalificaties, maar wie gemotiveerd is, kan begeleid worden richting het juiste traject.$$$
“Als iemand bijvoorbeeld jaren in een fabriek gewerkt heeft en nu zegt: ‘Ik wil met kinderen werken’, dan kan dat,” legt Renée uit. “Dan bekijken we welk opleidingstraject past, via volwassenenonderwijs of een EVC/Elders Verworven Competenties-traject. Je kan soms al starten terwijl je leert, met coaching en evaluatiemomenten.”
De selectieprocedure is grondig en menselijk:
· kennismakingsgesprekken
· huisbezoek (is de woning geschikt, wat moet aangepast worden?)
· korte stage (drie dagen)
· een gedragsgericht interview en thuisopdracht
· screening en betrokkenheid van het gezin
“Het is je huis,” zegt Sofie. “Dus je gezin moet er ook achter staan. Kinderen, partner… iedereen deelt mee in die keuze. Dat nemen we heel ernstig.”
“We willen vooral mensen die dit écht graag doen”
De kern van hun oproep is niet “we hebben dringend iemand nodig”, maar: we zoeken de juiste mensen.
“Het blijft een job waar je passie voor moet hebben,” zegt Renée. “Je moet er echt over nadenken. Maar als je het graag doet, is het ook ontzettend waardevol.”
Sofie vult aan: “Wat wij willen, is goede kinderopvang. Dat is uiteindelijk het doel van iedereen die in deze sector werkt. En als er eens onenigheid is, zeggen we dat ook: we willen hetzelfde, namelijk kwaliteit.”
Waarom dit verhaal ook persoonlijk is
Opvallend: Sofie en Renée zijn zelf zij-instromers. Sofie komt uit de KMO-wereld en wilde “meer betekenen voor de community”. Renée studeerde grafische vormgeving, maar zocht bewust een sociale job. En toevallig werden ze rond dezelfde periode mama. Hun kindjes zijn nu twee.
Sofie vertelt hoe ze zelf via haar eigen onthaalouder bij de dienst terechtkwam. “Mijn onthaalouder was eigenlijk mijn buurvrouw. En tijdens een inschrijving zat ik toevallig tegenover het toenmalige diensthoofd. Ik wist dat er een vacature openstond, en ik vroeg eigenlijk plots: ‘Waarom ga jij weg?’ Ze vertelde zo gepassioneerd over de job, dat ik dacht: dit klopt. En nu werk ik er al anderhalf jaar.”
Oproep: onthaalouders gezocht in Lommel en Leopoldsburg
DVO Leopoldsburg zoekt kandidaat-onthaalouders in Lommel en Leopoldsburg (en bij uitbreiding de regio). Vooral in wijken en deelgemeenten waar de vraag hoog is, kan extra gezinsopvang het verschil maken.
Wie interesse heeft, kan best rechtstreeks contact opnemen met de dienst. “Omdat het vaak specifiek is: diploma’s, mogelijkheden, je woning, je gezinssituatie… dat bekijken we samen,” zeggen Sofie en Renée. “En ook als je nog twijfelt: je mag altijd informeren.”
Wie graag met kinderen werkt, ruimte heeft om opvang te voorzien en zin heeft in een warme, zinvolle job met ondersteuning, is welkom.
Sofie Bal is diensthoofd
Renée Heijlen is dienstverantwoordelijke