De
natuur heeft ons veel te bieden, niet alleen om te bewonderen, maar ook om te eten en zelfs om te overleven. Planten, hun wortels, bladeren, bloemen, vruchten, bessen en noten: ze vormen al duizenden jaren een bron van voedsel én geneeskracht. Nu de zomer stilaan naar haar einde loopt, staat het landschap vol lekkers: van rijpe bramen tot voedzame noten en verrassende kruiden. Tijdens de
begeleide wandeling 'Ons eetbaar landschap' van Natuurpunt Lommel in de Vloeiweiden in Kolonie ontdekten een vijftiental geïnteresseerden hoe rijk en veelzijdig de natuur om ons heen is.
(Foto's Lieve De Bleser).
Meer foto's.
Al van in de prehistorie speelde de relatie tussen mens en plant een centrale rol. Bij Neanderthalers zijn resten van Sint-Janskruid gevonden, een teken dat planten niet enkel als voedsel dienden, maar ook om hun geneeskrachtige werking. Doorheen de tijd groeide die kennis verder: de Grieken en Romeinen beschreven planten en hun toepassingen, in de middeleeuwen legden kloosterordes kruidentuinen aan en met de ontdekkingsreizigers kwamen exotische gewassen als maïs en aardappel naar Europa. Later sprong ook de farmacie op die eeuwenoude kennis: veel hedendaagse medicijnen vinden hun oorsprong in planten.
Tijdens de wandeling onder leiding van ervaren gidsen van Natuurpunt werd stilgestaan bij een hele reeks inheemse planten die vaak over het hoofd worden gezien, maar die verrassend veel te bieden hebben.
-
Brandnetel: door velen vervloekt als onkruid, maar in feite een superfood. Rijk aan mineralen en eiwitten, en bruikbaar in soep, pesto of thee. Ook medicinaal wordt de plant ingezet, en zelfs als natuurlijke meststof, sproeistof tegen bladluizen of vezelgewas kan hij dienen.
-
Weegbree: een alledaagse plant die je bijna overal vindt. Hij verzacht insectensteken, kalmeert keelontstekingen in thee of siroop, en werkt zelfs slijmoplossend bij verkoudheden. Een ware EHBO-plant langs het pad.
-
Walnoten: hun vorm doet denken aan hersenen, en inderdaad worden ze traditioneel geassocieerd met geheugen en hersengezondheid. Ze leveren gezonde vetten en werden vroeger zelfs verwerkt in versterkende dranken zoals walnotenporto.
-
Sleedoorn (foto's 2 en 3 onder): met bessen die wat wrang, bitter smaken. Pas als het gevroren heeft worden ze lekker. Sleedoorn werd ooit gebruikt als natuurlijke afrastering met zijn zeer stekelige takken
-
Meidoorn (foto 5 onder): met zijn vele doorns een ideale haag en een goeie schuilplaats voor vogels, vooral gewaardeerd voor zijn bloemen met veel nectar en zijn bessen. De bloemen worden verwerkt in thee, de besjes in siroop, gelei of sauzen en staan bekend om hun gunstige invloed op hart en bloedvaten.
-
Bramen: niet alleen heerlijk om te eten, maar ook rijk aan antioxidanten en vitaminen. Bovendien vormen de struiken een schuilplaats voor vogels, insecten en zelfs boomkikkers. Een symbool van biodiversiteit in onze hagen en bosranden.
-
Japanse duizendknoop (foto 6 onder): een exoot die intussen berucht is om zijn woekerende groei. Toch is ook deze plant eetbaar en bevat hij krachtige antioxidanten. Het toont hoe de natuur vaak meer mogelijkheden biedt dan we op het eerste gezicht vermoeden.
Onderweg kwamen ook oude gebruiken en bijgeloof ter sprake. Zo moest men vroeger toestemming vragen aan de vlierboom voor men hem mocht snoeien, en werd geloofd dat brandnetels of Sint-Janskruid magische bescherming boden. Zulke verhalen tonen hoe diep planten verweven zijn met onze cultuurgeschiedenis.
Tot slot kregen de wandelaars een blik op het beheer van de Vloeiweiden zelf. Door het bevloeien met kalkrijk water uit het kanaal ontstaat er een bijzonder grasland, waar zeldzame soorten hun plek vinden, zoals de bonte krokus in de vroege lente en de herfsttijlloos of 'naakte begijn'
(foto 7 onder) in het najaar. Diversiteit staat hier centraal, niet enkel in planten, maar ook in insecten, vogels en het landschap als geheel.
De wandeling leerde dat wat vandaag vaak als onkruid wordt gezien, eeuwenlang een bron van voedsel, geneesmiddel en zelfs magie is geweest. Ons landschap is eetbaar, als we maar leren kijken.
En dat mochten de deelnemers na de leerrijke wandeling zelf ondervinden. Er werden
proevertjes aangeboden van walnotenporto, brandnetelwijn, pesto met weegbree en bramenlikeur op basis van vodka. Lekker en helemaal uit de natuur!