In het Peltse gehucht Grote Heide heeft de provincie Limburg twee stuwen geplaatst in de Haienhoekerloop, een waterloop die voornamelijk door landbouwgebied stroomt. De ingreep moet het grondwaterpeil beter op peil houden en landbouwers wapenen tegen droogte.
De zandgronden in deze regio zijn immers enkel productief als er voldoende vocht beschikbaar is. Tijdens droge zomers daalt het grondwater vaak sterk, met opbrengstverlies voor onder meer gras en maïs tot gevolg. Ook de diepe bedding van de Haienhoekerloop versterkt de verdroging door haar drainerende werking.
“Om die reden wilden we de voedende functie van de waterloop versterken”, zegt Ben Simons, afdelingshoofd van de provinciale afdeling Waterbeheer. “We onderzochten hoe we het water langer konden vasthouden om de omgeving minder snel te laten uitdrogen.”
Simons maakt een samenvatting van de voorbije acht jaar: sinds 2017 kregen we verschillende zeer droge zomers, terwijl 2021 genoteerd staat als één van rampzalige overstromingen. Ook 2024 was één van de natste jaren ooit, terwijl we nu weer met een heel droge zomer gaan zitten.
Twee stuwen, flexibel te beheren
In overleg met het gemeentebestuur van Pelt en lokale landbouwers werden twee stuwen geplaatst. Deze bestaan uit ijzeren kaders waarin schotbalken worden geschoven. Door meer of minder balken te gebruiken, kan het waterpeil aangepast worden aan de omstandigheden.
“Zo blijft het water langer in de beek staan en krijgt het de kans om in de bodem te sijpelen. Dit helpt om de grondwatertafel op peil te houden, ook tijdens droge periodes”, legt Ben Simons uit.Het beheer van de stuwen is in handen van twee lokale landbouwers. “Zij kunnen snel inspelen op de noden van hun gewassen en velden. Dit zorgt voor een doordacht en flexibel waterbeheer. In natte periodes kunnen ze balken verwijderen, in droge periodes kunnen ze net meer water vasthouden.”
Klaar voor klimaatverandering
Ook elders in Limburg worden vergelijkbare systemen toegepast op provinciale waterlopen. Door water langer vast te houden, wil de provincie zich wapenen tegen de gevolgen van de klimaatverandering, met meer droogte én intense regenval.
Schepen Liesbeth Fransen dankte vooreerst de betrokken landbouwers Jos en Bert die zich hebben geëngageerd om aan dit project mee te werken. Voor de gemeente zijn zij de 'openruimtebeheerders', wat van groot belang is om 'ons Pelt nog mooier te kunnen maken'.
Zij kondigde ook nog een bijkomend project aan binnen het Waterlandschap 2.0-programma. “We bereiden een zandzakkenproject voor, waarbij we in baangrachten en beken zandzakken leggen om regenwater langer te laten infiltreren in onze doorlatende zandgronden.”
Het project in Grote Heide maakt deel uit van het Vlaams Programma voor Plattelandsontwikkeling en wordt mede gefinancierd door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling.