Wie Davidsfonds Lommel vandaag nog uitsluitend associeert met nostalgie, taalstrijd of een politieke kleur, kijkt volgens voorzitter Rik Blervacq en bestuurslid Peter Luykx voorbij de werkelijkheid. “Wij zijn in de eerste plaats een culturele vereniging,” benadrukken ze. “Apolitiek, inclusief en met een duidelijke focus op cultuur in de brede zin: geschiedenis, literatuur, muziek, kunst, taal en identiteit.”
Vlaams-christelijke wortels
Het Davidsfonds werd opgericht in 1875 en is vernoemd naar kanunnik en hoogleraar Jan Baptist David (1801–1866). Als katholieke tegenhanger van het vrijzinnige Willemsfonds zette het Davidsfonds van bij zijn ontstaan sterk in op de promotie van de Nederlandse taal en cultuur. Die Vlaams-christelijke wortels vormen nog steeds het fundament van de vereniging, al krijgen ze vandaag een eigentijdse invulling.
“Wij zijn christelijk, maar dat vertalen we naar waarden en normen, niet naar dogma’s,” aldus Blervacq. “En Vlaams zijn we vanuit een historisch en sociaal gegroeide context, los van partijpolitiek. Dat onderscheid vinden we belangrijk om telkens opnieuw te maken.”
Davidsfonds Lommel: een eeuw cultuurgeschiedenis
Ook lokaal heeft het Davidsfonds een indrukwekkend parcours afgelegd. Davidsfonds Lommel werd opgericht in 1910, op initiatief van burgemeester François Van Ham en kapelaan Michiel Jans. In een stad waar het culturele aanbod toen bijzonder beperkt was, groeide de vereniging al snel uit tot een toonaangevende kracht in het socio-culturele leven.
Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog telde de Lommelse afdeling al meer dan 250 gezinnen. Decennialang organiseerde Davidsfonds Lommel lezingen, toneel- en operettevoorstellingen, filmavonden en 11 juli-vieringen in de Sint-Jozefszaal in de Kloosterstraat. “Bij gebrek aan een cultuurcentrum was dat dé plek waar cultuur samenkwam,” klinkt het. Ook de boeken van de Davidsfonds Uitgeverij speelden daarbij een belangrijke rol en droegen bij aan de culturele ontplooiing van generaties Vlamingen.
Actief in grote Vlaamse dossiers
Nationaal speelde het Davidsfonds na de oorlog een zichtbare rol in de Vlaamse ontvoogding. De vereniging was betrokken bij grote maatschappelijke dossiers zoals de vastlegging van de taalgrens (1963), de splitsing van de Leuvense universiteit (1968) en de opeenvolgende staatshervormingen vanaf 1970. Ook Davidsfonds Lommel liet zich daarbij niet onbetuigd.
Onder het voorzitterschap van Marcel Bongaerts (1956–1989) en later Jos Jansen (1989–2012) groeide de Lommelse afdeling uit tot de grootste van Limburg. “Die periode heeft ons sterk gevormd,” blikt Luykx terug. “Maar we zijn nooit blijven hangen in het verleden.”
Vernieuwing als noodzakelijkheid
Vanaf de jaren ’90 veranderde het culturele landschap grondig. Met de komst van cultuurcentra en een steeds ruimer aanbod moest Davidsfonds Lommel zichzelf heruitvinden. “Dat was geen keuze, dat was een noodzaak,” zegt Blervacq. “Wie blijft vasthouden aan oude formules, dooft uit.”
Die herbronning leidde tot een brede waaier aan initiatieven: klassieke concerten, aperitiefcauserieën, dauwwandelingen, quizzen en recenter ook de druk bijgewoonde Beiaardcantus. De vereniging staat bekend om haar aandacht voor kwaliteit en beleving. Lezingen vinden vaak plaats in een bijzondere setting, zoals De Kristallijn, wat ook sprekers aanspreekt.
Dat leverde Davidsfonds Lommel een stevige reputatie op. In de loop der jaren kwamen onder meer Herman Van Rompuy, Wilfried Martens, Louis Tobback, Koen Geens en Dries van Agt naar Lommel. “Mond-tot-mondreclame werkt,” zegt Luykx. “Sprekers weten dat ze hier goed ontvangen worden en dat er een geïnteresseerd publiek zit.”
Jong talent en generatiemix
Opvallend is ook de verjonging binnen het bestuur. Jongere leden krijgen verantwoordelijkheid en ruimte om nieuwe ideeën uit te werken. “Laat hen proberen,” aldus Luykx. “Als het mislukt, dan is dat zo. Maar vaak werkt het net verbindend.”
Vandaag telt het bestuur mensen van 25 tot 80 jaar, met een sterke mix van generaties. “Die combinatie van ervaring en nieuwe energie houdt ons scherp,” klinkt het.
Meer dan leden alleen
Met ongeveer 150 lidgezinnen is Davidsfonds Lommel kleiner dan vroeger, maar volgens Blervacq zegt dat cijfer niet alles. “Onze impact reikt veel verder dan ons ledenbestand.” Concerten, cantussen en evenementen trekken vaak honderden bezoekers, van wie velen geen lid zijn. “Dat toont dat onze aantrekkingskracht in Lommel nog altijd groot is.”
Hoewel Davidsfonds Lommel geen serviceclub is, wordt er bij uitzonderlijke gelegenheden wel maatschappelijke steun geboden, bijvoorbeeld aan scholen of jong talent. “Maar onze kernopdracht blijft cultuurbespreiding,” benadrukken Blervacq en Luykx.
Taal en identiteit vandaag
De historische taalstrijd mag dan grotendeels gestreden zijn, nieuwe uitdagingen dienen zich aan. “De verengelsing baart ons zorgen,” zegt Luykx. “Taal is meer dan communicatie, het is een essentieel deel van identiteit. Dat blijft een aandachtspunt, ook vandaag.”
Jubileumjaar
2025 is een bijzonder jaar: het Davidsfonds viert 150 jaar nationaal bestaan, terwijl Davidsfonds Lommel 115 kaarsjes uitblaast. “Dat we na al die jaren nog altijd relevant zijn, daar zijn we trots op,” besluit Blervacq. “Met vernieuwende activiteiten en sterke inhoud blijven we ook vandaag onze plaats opeisen in het culturele leven van Lommel.”
Marc Faes