Nu het vakantie is, heb ik eens tijd genomen om door mijn sociale media te scrollen en het blijkt dat heel wat van mijn digitale vrienden sociaal en politiek geëngageerd zijn. De meesten nemen het met lange teksten of enge beelden op voor de Pakistanen en de Oekraïners en staan volgens mij aan de juiste kant van de geschiedenis, want dat is altijd de weg van de menselijkheid. Slechts een enkeling neemt het op voor Rusland en stuurt me een foto van protesten in Kiev tegen Zelensky. Ik laat hem met plezier extreem links liggen.
Bij het scrollen kreeg ik ook een flashback naar de geschiedenisboeken van school vroeger, want de satirische spotprent is terug van waarschijnlijk toch nooit helemaal weggeweest. Die heeft in de loop der tijd andere gedaantes gekregen: cartoon, meme, strip… Maar wat ik nu te zien kreeg, waren echt dezelfde soort plaatjes als uit eerdere woelige tijden.
Ik zag de zelf verklaarde sterke leider Pumrt als een marionnette pop, waarvoor Neejahoedan en Teopin als kleine kinderen ruzie maakten; ze mochten om beurten Pumrt laten doen wat ze wilden. Op een ander plaatje stond het Witte Huis met acht keer de woorden “thank you” errond. (Inderdaad, dat is het niveau van de huidige mondiale diplomatie!)
Het is niet zo raar dat we terug naar deze spotprenten grijpen, want een beeld zegt zo veel meer dan duizend woorden. Ik merk dat ik over de lange teksten met ongetwijfeld intelligente citaten van wijze mensen wegglijdt, maar bij zo’n beeld dat onmiddellijk de aandacht grijpt, blijf ik even hangen en wat meer is: dat beeld blijft hangen. Twee dagen later haal ik het nog zo voor de geest. Ook de boodschap is zonder meer duidelijk.
Vroeger waren de spotprenten nodig omdat mensen niet konden lezen of schrijven of gewoon omdat ze het anders niet zouden begrijpen. Dat laatste is nu niet anders en dat verklaart de comeback: een korte en snelle boodschap in slechts één ogenschouw. Dit zorgt er ook voor dat er moeilijk kritiek op gegeven kan worden, terwijl je in een tekst altijd iets kan vinden, waar je anders over denkt…
En daar zijn we dan: ik zit hier weer op het einde van mijn velletje papier met mijn lettertjes en woordjes. Ach, kon ik maar tekenen! En ach, was ik maar zo geniaal als een cartoonist om in een paar pennentrekken een duidelijke boodschap mee te geven!
En driewerf ach: bereikten deze prenten het netvlies van Pumrt, Neejahoedan en Teopin maar; misschien zouden ze dan eens anders kunnen denken…
Jan Verheyen